Program profilaktyki nowotworów wątroby

    Samodzielny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Stryszowie wspólnie ze Szpitalem Uniwersyteckim w Krakowie zaprasza wszystkich zainteresowanych do udziału w pilotażowym programie profilaktyki nowotworów wątroby, które ma celu wczesne wykrywanie przewlekłych zakażeń HCV i HBV u dorosłych mieszkańców Polski.  Program ten daje możliwość dostępu do szybkich testów w kierunku zakażeń wirusami zapalenia wątroby typu B i C w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ). A w przypadku wyniku dodatniego – jego potwierdzenie oraz włączenie do programu lekowego. Kto może wziąć udział: osoby dorosłe (wiek powyżej 18 r.ż.), ze szczególnym uwzględnieniem grup podwyższonego ryzyka lub osoby na podstawie innych wskazań epidemiologicznych do uczestnictwa. Czynniki ryzyka oraz wskazania epidemiologiczne:

• przetoczenie (transfuzja) krwi przed 1992 r.
• pobyt w szpitalu: ≥3 razy i/lub dłuższy niż 10 dni
• posiadanie tatuażu
• korzystanie z usługi salonów kosmetycznych (wykonywanie zabiegów naruszających lub mogących naruszyć ciągłość skóry, np. przekłuwanie uszu, makijaż permanentny, zabiegi medycyny estetycznej, manicure, pedicure )
• korzystanie z zabiegów dentystycznych (usuwanie kamienia nazębnego, borowanie)
• korzystanie z salonów fryzjerskich (cięcie włosów/ brody)
• osoba potencjalnie narażona na kontakt z wirusem typu B lub C (personel medyczny)
• używanie/użycie substancji psychoaktywnych (we wstrzyknięciu, donosowo)
• osoba nieszczepiona i kontakt domowy z osobą zakażoną HBV
• posiadanie partnera seksualnego zakażonego HBV/HCV
• podwyższona aktywność aminotransferaz
• podejrzenie kliniczne zakażenia

Zapraszamy do kontaktu z rejestracją Samodzielnego Gminnego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Stryszowie pod nr telefonu 33 8797495, 33 4766 125 lub osobiście w godzinach pracy placówki.  

PROFILAKTYKA NOWOTWORÓW WĄTROBY

Lekarz POZ przeprowadzi wizytę kwalifikującą do programu, która obejmuje wywiad z pacjentem i ocenę, czy spełnia on kryteria kwalifikacji do programu.
Wizyta kwalifikacyjna dostępna jest dla pacjentów, którzy zgłoszą się do programu indywidualnie oraz dla pacjentów z innymi problemami zdrowotnymi, u których wystąpi podejrzenie, że spełniają kryteria kwalifikacji do programu.
W przypadku spełnienia warunków przez pacjenta – na miejscu lekarz przeprowadzi szybki test przesiewowy w kierunku zakażenia HBV i/lub HCV. Polega on na pobraniu krwi z palca.
Wizyta wraz z badaniem trwa ok. 20 min.

Wynik ujemny

Pacjenci, którzy w badaniu przesiewowym uzyskają wynik ujemny, tzn. nie wykryto u nich markerów zakażenia HBV i/lub HCV otrzymają poradę edukacyjną oraz broszurę zawierającą materiały informacyjne z zaleceniami, na co zwracać uwagę, by obniżyć ryzyko zakażenia HBV/HCV w przyszłości.

Wynik dodatni

Lekarz poinformuje o konieczności przeprowadzenia dalszych, potwierdzających badań laboratoryjnych i skieruje pacjenta na „tradycyjne” pobranie krwi do badania potwierdzającego.Pobranie powinno być wykonane w tym samym dniu, po zakończeniu wizyty kwalifikacyjnej, tak by pacjent nie musiał ponownie przychodzić w tym celu do poradni.

Od pacjentów z pozytywnym wynikiem szybkiego testu przesiewowego pobrana zostanie jednorazowo próbka krwi obwodowej o objętości 5-10 ml. Próbka zostanie przekazana do laboratorium w celu przeprowadzenia badań diagnostycznych na obecność antygenu powierzchniowego HBV (badanie HBsAg) i/lub na obecność kwasu nukleinowego HCV (badanie jakościowe HCV-RNA).

Lekarz omówi znaczenie wyniku dla zdrowia pacjenta oraz wyjaśni, jak będzie przebiegać jego dalsze leczenie. Skieruje pacjenta do specjalistycznej opieki zdrowotnej, tj. do ośrodka wskazanego przez regionalnego operatora programu, celem wykonania dalszych badań i zakwalifikowania do właściwego programu lekowego.
Pacjent otrzyma dane kontaktowe do koordynatora pacjenta lub organizacji koordynującej wsparcie. Otrzyma również ulotkę informacyjną o zadaniach Koordynatora Pacjenta/organizacji koordynującej wsparcie.

Zadania koordynator pacjenta

Koordynator pacjenta będzie służył wsparciem w procesie włączania do programu lekowego oraz dbał o to, by pacjent uczestniczył aktywnie w terapii aż do jej planowanego zakończenia.
Koordynator odpowiedzialny jest za ustalanie dostępności terminów wizyt w ośrodkach specjalistycznych i regularne przekazywanie tej informacji ośrodkom POZ i/lub pacjentom celem przyspieszenia połączenia pacjenta z wynikiem dodatnim w ramach programu z ośrodkiem zapewniającym leczenie.

Przewlekłe wirusowe zapalenia wątroby typu B i C

Rak wątrobowokomórkowy (HCC – Hepatocellular carcinoma) to złośliwy nowotwór o trudnym przebiegu i niepomyślnym rokowaniu. Do najważniejszych czynników ryzyka tego nowotworu należy marskość wątroby, która może być związana z przewlekłym zakażeniem HBV i/lub HCV.

Rak wątrobowokomórkowy – przyczyny i rokowania

Rak wątrobowokomórkowy jest najczęstszym pierwotnym nowotworem wątroby i jedną z wiodących przyczyn zgonów z powodu nowotworów na świecie. Jest szóstym co do częstości występowania nowotworem złośliwym na świecie i zajmuje czwarte miejsce wśród zgonów z przyczyn onkologicznych¹. Rokowanie pacjentów z tym nowotworem jest złe². W Polsce, rocznie dochodzi do ponad 2000 zgonów z powodu raka wątrobowokomórkowego³.

Zakażenia HBV i HCV przebiegają przez wiele lat bezobjawowo – stąd osoba zakażona nie wie, że jest zakażona, a wirus niszczy organizm, głównie wątrobę. Przewlekłe zakażenie HBV i/lub HCV powoduje uszkodzenie wątroby, mogąc prowadzić do wystąpienia raka wątrobowokomórkowego.

Przebieg przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B i C

Wirusowe Zapalenie Wątroby typu C (WZW C)

Jest chorobą wywoływaną przez wirus HCV, która najczęściej przechodzi w postać przewlekłą, a długoletnie zakażenie, które często ma bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg, grozi poważnymi konsekwencjami w postaci marskości wątroby oraz raka wątrobowokomórkowego.

Po zakażeniu wirusem HCV, jedynie u co piątej osoby obserwuje się manifestację ostrej choroby w postaci WZW C. Objawy w jego przebiegu bywają często niespecyficzne. Dominuje osłabienie, brak apetytu, bóle stawów i mięśni. Chorzy zgłaszają nudności, wymioty oraz bóle brzucha, rzadziej zażółcenie skóry i białkówek, ściemnienie moczu czy odbarwienie stolca.

W większości przypadków zakażenie HCV przechodzi w stan przewlekły. Eliminacja przewlekłego zakażenia HCV siłami natury nie jest możliwa – bez leczenia pacjent będzie zakażony do końca życia. W trakcie zakażenia postępuje włóknienie wątroby, które po latach może prowadzić do marskości narządu. W większości przypadków przewlekłe zakażenie przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo (np. ze zmęczeniem, utratą masy ciała) lub występują objawy pozawątrobowe, dotyczące takich narządów jak skóra, stawy, nerki, tarczyca i układ nerwowy.

Wirusowe Zapalenie Wątroby typu B (WZW B)

Jest chorobą wywoływaną przez wirus HBV, która najczęściej ma postać ostrą, objawową: z żółtaczką, bólami brzucha, nudnościami. Zakażenie HBV może przejść również w postać przewlekłego zapalenia, prowadzącego do marskości wątroby i raka narządu. Rozwój przewlekłej postaci WZW B jest odwrotnie proporcjonalny do wieku, w którym osoba została zakażona. Większość zakażonych niemowląt rozwija postać przewlekłą infekcji, z kolei u osób zakażonych w wieku dorosłym już tylko w 5-10% rozwinie się przewlekłe zakażenie.

Jeśli dojdzie do manifestacji klinicznej ostrego zakażenia HBV, objawy są takie same jak we wszystkich wirusowych zapaleniach wątroby: złe samopoczucie, osłabienie, brak apetytu, ból stawów i mięśni, ciemny mocz, odbarwiony stolec, wzrost ALT.

Eliminacja przewlekłego zakażenia HBV siłami natury jest zjawiskiem rzadkim, a większość osób pozostanie zakażonymi do końca życia. W trakcie zakażenia trwa zapalenie i postępujące włóknienie wątroby, które po latach może prowadzić do marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego. U osób zakażonych w dzieciństwie, poważne następstwa zakażenia HBV mogą wystąpić w młodości lub w wieku średnim. Osoba przewlekle zakażona HBV najczęściej nie prezentuje żadnych objawów klinicznych, co utrudnia rozpoznanie zakażenia. Pierwsze objawy związane są z rozwiniętą już marskością wątroby lub z pozawątrobowymi manifestacjami klinicznymi (tj. zapalenie naczyń krwionośnych, kłębuszkowe zapalenie nerek, plamice skórne).

Odrębnością biologii wirusa HBV jest utajone zakażenie. HBV jest wirusem, który integruje się z materiałem genetycznym gospodarza i w związku z tym pozostaje na zawsze w hepatocytach. Mikroreplikacja HBV odbywa się w komórkach wątroby nawet wtedy, gdy chory zdrowieje. U osób, które przebyły zakażenie (wykrywa się u nich przeciwciała anty-HBc), może dojść do reaktywacji zakażenia HBV w warunkach immunosupresji np. polekowej.

Przewlekłe zakażenie HBV i HCV mają najczęściej podstępny przebieg, gdyż objawy nie występują lub bywają niespecyficzne, co utrudnia i odracza w czasie rozpoznanie. W przypadku zakażenia HCV ryzyko wystąpienia raka wątrobowokomórkowego jest 17-krotnie wyższe niż u osób niezakażonych. W przypadku HBV 100-krotnie wyższe⁴.

Metody leczenie raka wątrobowokomórkowego

Możliwości terapii w przypadku raka wątroby uzależnione są od wielu czynników, m.in.: zaawansowania choroby nowotworowej, liczby i wielkości zmian, ewentualnych przerzutów. Nie mniej ważny w rokowaniu jest wiek pacjenta oraz choroby towarzyszące.

Zdecydowana większość przypadków raka wątrobowokomórkowego rozwija się w wątrobie o przebudowie marskiej. Bywa, że we wczesnych stadiach choroby pacjent nie zgłasza żadnych objawów, co może prowadzić do przeoczenia guza.

Leczeniem wczesnych postaci raka wątrobowokomórkowego jest przeszczep wątroby, w przypadku zaawansowanych postaci raka stosuje się ablację, chemoembolizację guza, celowane leczenie molekularne – jednakże rokowania nie są pomyślne.

Skuteczniej jest zapobiec rozwojowi nowotworu poprzez niedopuszczenie do rozwoju stłuszczenia i marskości wątroby. Do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju marskości wątroby należą przewlekłe zakażenia HCV i HBV, a także nadużywanie alkoholu, czy otyłość i zespół metaboliczny, prowadzące do stłuszczenia wątroby

Twoja wątroba nie boli, ale choruje!

Bądźmy w kontakcie!